Henaint ni ddaw ei hunan

Henaint ni ddaw ei hunan. Yn fy achos i, mae o wedi cyrraedd gyda dos o sinigiaeth ag anhapusrwydd gyda'r mudiadau annibyniaeth i Gymru. Dwi erioed wedi pleidleisio i unrhyw blaid fuaswn allu ddisgrifio fel un unoliaethwr sef Llafur neu Geidwadwyr. Mae'r nod o Annibyniaeth yn un hollol ddilys ond mae'r ffordd o fynd o gwmpas y peth yn fy nrysu. Dwi meddwl fod y Cyfryngau Cymdeithasol wedi rhoi rhwydd hynt i'r byd a'i betws ag yn yr achos yma'r, y Betws* sydd yn ennill y dydd, un ai'r Coed neu Gwerfyl Goch. Y peth wnaeth corddi fi fwyaf yn ystod y pandemic oedd gweld gwladgarwyr yn bloeddio dros annibyniaeth pan oedd cannoedd yn marw bob dydd bob ochr o Glawdd Offa. Roedd yn dod ar draws yn oeraidd a ddigalon. Roedd dyn yn teimlo fod cenedlaetholwyr Cymraeg wedi darganfod y brechlyn am Cofid 19 ac yn gwrthod deud wrth neb neu efallai mai mor syml ar ffaith fy mod i yn gwario gormod o amser ar drydar ac yn gam ddehongli pop peth dan haul. Mae'n hawdd gwneud. 

 Yn wahanol i Genedlaetholwyr Albanaidd oedd yn dangos parch a difrifoldeb i'r sefyllfa roedd pennau poeth Coedpoeth yn mynd o gwmpas yn ei chylchoedd cyfryngol yn diawlio'r ffaith doeddent ddim yn gallu gorymdeithio fel roedd ei arferiad. Esiampl o Gaerdydd, Caernarfon, Merthyr a Cofid-19. Mae pethau mawr 'pandemic' yn effeithio'r byd a dim yn unig blwyfoldeb y Cymry. Dyma beth sydd yn wrthynt i mi ar hyn o bryd, fod y nod sef 'Annibyniaeth i Gymru' o fewn y wladwriaeth Brydeinig yn bwysicach nag unrhyw beth arall. The end justifies the means? 

Mae 'na fwy na un ffordd i'w gael Wil yw wely a dwi yn meddwl fod y ffordd bost modernaidd o wthio a gwthio gan obeithio bydd rhyw floedd o bont yn taro gartref yn wrth chwyldroadol. A ydym ni yn edrych am ffordd 'Calonnau a Meddyliau' yn y mudiad Cenedlaethol neu ydy'r dyddiau yna drosodd? Dwi ddim yn meddwl bod ni wedi trio fo eto! Mae popeth yn wrthyn.
 "Os ydych chi ddim gyda nii, i chi yn ein herbyn ni"
Dwi'n siŵr mi gai fy ngalw yn Dic Siôn Dafydd neu fradwr am sgrifennu'r fath beth yn 'iaith y nefoedd' ond mae rhaid deud hi fel y rwyf yn ei gweld hi.

"Mae'r iaith yn bwysicach na hunanlywodraeth. Yn fy marn i, pe ceid unrhyw fath o hunanlywodraeth i Gymru cyn arddel ac arfer yr iaith Gymraeg yn iaith swyddogol yn holl weinyddiad yr awdurdodau lleol a gwladol yn y rhanbarthau Cymraeg o'n gwlad, ni cheid mohoni'n hiaith swyddogol o gwbl, a byddai tranc yr iaith yn gynt nag y bydd ei thranc hi dan Lywodraeth Loegr."
TYNGED YR IAITH Darlith radio flynyddol BBC Cymru gan Saunders Lewis.Darlledwyd 13 Chwefror 1962. 
   

*Betws- beadhouse (plural beadhouses) (historical) An almshouse for poor people who pray daily for their benefactors.